Czasopismo Geograficzne
Recent Submissions
- ItemW cieniu miasta – heterogeniczność gmin obwarzankowych(Polskie Towarzystwo Geograficzne, 2025) Kachniarz, Marian; Hubar, Paweł; Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Instytut Gospodarki Przestrzennej, Zakład Studiów Społeczno-EkonomicznychArtykuł koncentruje się na analizie zróżnicowania tzw. gmin obwarzankowych w Polsce, szczególnie w kontekście świadczenia usług edukacyjnych. Celem badania jest wykazanie heterogeniczności gmin obwarzankowych, które otaczają miasta, pod kątem ich powiązań z ośrodkami miejskimi, oraz ocena zasadności ich potencjalnej konsolidacji administracyjnej. Autorzy argumentują, że gminy te, mimo postulatów ich połączenia z miastami, charakteryzują się dużym zróżnicowaniem, co wymaga indywidualnego podejścia do reform. W badaniach wykorzystano dane demograficzne, ekonomiczne i edukacyjne dotyczące m.in. przepływu uczniów między gminami a miastami. Zastosowano metody analizy statystycznej, regresji oraz klasteryzacji, by wyodrębnić grupy gmin o podobnych cechach. Wyniki pokazały, że gminy obwarzankowe różnią się pod względem natężenia przepływów uczniów i powiązań funkcjonalnych z miastami, co potwierdza hipotezę o ich heterogeniczności. Wnioski potwierdzają, że gminy obwarzankowe nie są jednorodne, a automatyczne ich przyłączenie do miast mogłoby być w wielu przypadkach błędne. Skuteczne reformy wymagają zindywidualizowanego podejścia, uwzględniającego lokalne uwarunkowania. Artykuł dostarcza argumentów na rzecz elastycznych i dostosowanych do specyficznych warunków rozwiązań w zakresie zarządzania tymi jednostkami.
- ItemDiversity of suburban spaces: The case of rural street in Kyiv’s changing suburbia(Polskie Towarzystwo Geograficzne, 2025) Provotar, Natalia; Melnychuk, Vladyslav; Taras Shevchenko National University of Kyiv, Department of Economic and Social GeographyThis article explores the heterogeneity of suburban spaces to better understand the characteristics and indicators of diversity within suburbs, emphasising their temporal dimensions and the smallest spatial units exhibiting varied trajectories of change. It aims to discuss the concepts of newness and spatial unevenness in suburban areas and conduct a spatio-temporal analysis of suburban heterogeneity at the level of an individual rural street, using a newly developed methodology for calculating the Index of Uneven Suburban Development (IUSD). The analysis is based on satellite imagery from Google Earth (2005–2022) and fieldwork conducted between 2017 and 2024. A methodology was developed to assess suburban heterogeneity, considering the land functions, spatial, economic, social, and environmental aspects, along with land use types, development patterns, and the accessibility of everyday amenities. Using a rural street in Kyiv’s suburbs as a case study, the article identifies key factors influencing different suburban development trajectories. It highlights differences in landuse patterns between the ‘old’ and ‘new’ sections of the street. Notably, within the ‘new’ section, internal heterogeneity emerges, dividing it into ‘newer wealthier’ and ‘older poorer’ areas, with varying development types and land use. The findings open up new avenues for further discussions on models of suburban space development and future research on urban, suburban, and rural lifestyles, particularly through the lens of the proposed Index of Uneven Suburban Development.
- ItemPrzestrzeń o cechach profanum w dniu uroczystości Bożego Ciała w Spycimierzu – stan i zagrożenia dla niematerialnego dziedzictwa kulturowego(Polskie Towarzystwo Geograficzne, 2025) Krakowiak, Beata; Makowska-Iskierka, Marzena; Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Instytut Geografii Miast, Turyzmu i GeoinformacjiZasadniczym celem opracowania jest zidentyfikowanie zagrożeń dla niematerialnego dziedzictwa kulturowego Spycimierza, wynikających z rozwijającej się sfery profanum w dniu uroczystości Bożego Ciała. Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, czy rozwój strefy handlowo-usługowej (będącej istotną częścią przestrzeni o charakterze profanum) w bezpośrednim sąsiedztwie obszaru sacrum, związanego z celebracją uroczystości Bożego Ciała w Spycimierzu i tworzonym w tym celu kwietnym dywanem, jest realnym zagrożeniem dla dziedzictwa niematerialnego i może przyczynić się do komercjalizacji tego religijnego wydarzenia. Podjęta analiza, obejmująca badanie sposobu organizacji miejscowości w dniu święta, pokazuje, jakie może to rodzić zagrożenia dla zachowania autentyczności i dalszego trwania miejscowej tradycji. Rozważania te mieszczą się w zakresie badań turystyki kulturowej. Celem artykułu jest również wskazanie rekomendacji do organizacji przestrzeni i zarządzania dziedzictwem kulturowym Spycimierza w celu jego ochrony. Studium przypadku bazuje na badaniach przeprowadzonych przez zespół geografów (w tym autorki artykułu) w latach 2018–2023 w dniu Bożego Ciała w Spycimierzu, a zwłaszcza na wynikach uzyskanych na podstawie inwentaryzacji i analizy specyfiki stoisk handlowo-usługowych, które pojawiają się i funkcjonują we wsi tylko tego jednego dnia w roku, podczas uroczystości kościelnych. Zwrócono szczególną uwagę na konieczność właściwej, przemyślanej i bezkonfliktowej organizacji przestrzeni podczas uroczystości Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa, a w szerszej perspektywie na rozwój zrównoważonej turystyki (kulturowej) w Spycimierzu. Na potrzeby opracowania zaprezentowano wybrane wyniki badań ilościowych i jakościowych, uzyskanych dzięki zastosowaniu różnych narzędzi i metod, w tym inwentaryzacji terenowej, obserwacji, wywiadów i dokumentacji fotograficznej.
- ItemW cieniu miasta – heterogeniczność gmin obwarzankowych(Polskie Towarzystwo Geograficzne, 2025) Kachniarz, Marian; Hubar, Paweł; Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Instytut Gospodarki Przestrzennej, Zakład Studiów Społeczno-EkonomicznychArtykuł koncentruje się na analizie zróżnicowania tzw. gmin obwarzankowych w Polsce, szczególnie w kontekście świadczenia usług edukacyjnych. Celem badania jest wykazanie heterogeniczności gmin obwarzankowych, które otaczają miasta, pod kątem ich powiązań z ośrodkami miejskimi, oraz ocena zasadności ich potencjalnej konsolidacji administracyjnej. Autorzy argumentują, że gminy te, mimo postulatów ich połączenia z miastami, charakteryzują się dużym zróżnicowaniem, co wymaga indywidualnego podejścia do reform. W badaniach wykorzystano dane demograficzne, ekonomiczne i edukacyjne dotyczące m.in. przepływu uczniów między gminami a miastami. Zastosowano metody analizy statystycznej, regresji oraz klasteryzacji, by wyodrębnić grupy gmin o podobnych cechach. Wyniki pokazały, że gminy obwarzankowe różnią się pod względem natężenia przepływów uczniów i powiązań funkcjonalnych z miastami, co potwierdza hipotezę o ich heterogeniczności. Wnioski potwierdzają, że gminy obwarzankowe nie są jednorodne, a automatyczne ich przyłączenie do miast mogłoby być w wielu przypadkach błędne. Skuteczne reformy wymagają zindywidualizowanego podejścia, uwzględniającego lokalne uwarunkowania. Artykuł dostarcza argumentów na rzecz elastycznych i dostosowanych do specyficznych warunków rozwiązań w zakresie zarządzania tymi jednostkami .
- ItemTendencje zmian poziomu wykształcenia kierowników gospodarstw rolnych w Polsce w latach 2010–2020(Polskie Towarzystwo Geograficzne, 2025) Polna, Małgorzata; Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki PrzestrzennejCelem artykułu jest analiza poziomu i typu wykształcenia osób kierujących gospodarstwem rolnym w Polsce, ich zmian oraz zróżnicowania przestrzennego. W pracy postawiono następujące pytania badawcze: czy wśród kierowników gospodarstw rolnych przeważa wykształcenie ogólne czy rolnicze? Czy tempo zmian poziomu wykształcenia rolniczego osób kierujących gospodarstwem rolnym jest szybsze niż poziomu wykształcenia ogólnego? Czy istnieje zależność pomiędzy poziomem wykształcenia rolniczego osób kierujących gospodarstwem rolnym a uwarunkowaniami przyrodniczymi i czynnikami pozaprzyrodniczymi? Analiza obejmuje okres 2010–2020. W pracy wykorzystano metodę desk research oraz metodę wskaźnikową. Z badań wynika, że nie tylko większy odsetek kierowników gospodarstw posiada wykształcenie ogólne, ale także nastąpił wzrost ich udziału w latach 2010–2020. W przypadku wykształcenia rolniczego odnotowano tendencję odwrotną. Ten obserwowany w skali kraju trend jest zróżnicowany przestrzennie. Stwierdzono wyższy poziom wykształcenia ogólnego i rolniczego kierowników gospodarstw rolnych oraz większy wzrost odsetka kierowników z wykształceniem wyższym rolniczym i średnim rolniczym na ziemiach dawnego zaboru pruskiego. Wykazano, że wpływ uwarunkowań przyrodniczych na zróżnicowanie przestrzenne poziomu wykształcenia kierowników gospodarstw rolnych jest niewielki. Wyniki badań mogą być przydatne do wytyczania strategii rozwoju obszarów wiejskich na szczeblu regionalnym i powiatowym.