'Jubileusz' i 'jubilat' w polszczyźnie
Abstract
W artykule przedstawiono pochodzenie słów 'jubileusz' i 'jubilat' (etymologicznie nie spokrewnionych), ich historię w polszczyźnie oraz współczesny zwyczaj ich używania i nadużywania w odniesieniu do mało znaczących rocznic i ich „beneficjentów”. Na podstawie danych czerpanych z korpusów polszczyzny i z internetu pokazano, jakie jubileusze najczęściej świętują Polacy i jak w tekstach wyraża się tendencja do zrównywania pojęć 'jubileusz' i 'rocznica'. O ile w odległej perspektywie historycznej widoczna jest laicyzacja jubileuszy, o tyle w perspektywie ostatnich kilkudziesięciu lat widać przede wszystkim pewną ich dewaluację, biurokratyzację i komercjalizację, związaną z wpisywaniem ich w programy obchodów urzędowych oraz w kulturę masowej rozrywki i konsumpcji. W artykule zanotowano też słyszane od przeszło stu lat głosy przeciwne nadmiernemu fetowaniu jubilatów i przesadzie w obchodzeniu jubileuszy. Z drugiej strony zwrócono jednak uwagę, że jubileusze żyjących artystów i uczonych mogą być dla młodszych pokoleń okazją do zapoznania się z ich dorobkiem i rozwojem reprezentowanej przez nich dziedziny twórczości lub wiedzy.
Description
Keywords
Citation
M. Bańko, 'Jubileusz' i 'jubilat' w polszczyźnie, w: Polskie słowa, polskie dźwięki, polska gramatyka (system - teksty - norma - kodyfikacja), red. B. Pędzich, D. Zdunkiewicz-Jedynak, Warszawa: Wydział Polonistyki UW, 2011, s. 303-314.