Charakter prawny zapisu na sąd polubowny

Abstract
Charakter prawny zapisu na sąd polubowny jest przedmiotem rozbieżnych opinii w doktrynie prawniczej zarówno krajowej jak i zagranicznej. Opowiedzenie się za którąkolwiek z nich ma znaczenie nie tylko teoretyczne, ale przede wszystkim praktyczne. Powoduje bowiem zastosowanie do oceny zapisu na sąd polubowny określonego reżimu prawa materialnego lub procesowego. W nauce wyróżnia się cztery teorie dotyczące charakteru prawnego zapisu na sąd polubowny: procesową, materialnoprawną, mieszaną oraz uznającą zapis za umowę sui generis. Najważniejsze znaczenie odgrywają dwie pierwsze. Dwie ostatnie mają natomiast mniejsze znaczenie i nie zawsze są od siebie wyodrębniane. We wcześniejszym okresie teoria materialnoprawna cieszyła się większym poparciem ze strony przedstawicieli nauki prawa oraz orzecznictwa Sądu Najwyższego. Obecnie zdaniem K. Siedlik teoria procesowa dominuje w doktrynie polskiej i niemieckiej. Zwolennikami teorii procesowej są: S. Gołąb, Z. Wusatowski, J. J. Litauer, Z. Fenichel, M. Allerhand, W. Brodniewicz, M. Tomaszewski, W. Berutowicz, R. Kulski, B. Pankowska-Lier, A. Świderska, D. Pfaff, K. Weitz oraz T. Ereciński. Podstawą ich argumentacji jest przedmiot zapisu na sąd polubowny, skutki jakie powoduje oraz niemożność uznania go za umowę prawa materialnego. Niezależnie od tego część z nich uznaje potrzebę zastosowania do zapisu prawa materialnego w zakresie nie uregulowanym w ramach prawa procesowego. Za materialnoprawnym charakterem zapisu na sąd polubowny opowiedzieli się: W. Siedlecki, J. Mokry, K. Potrzebowski i W. Żywicki, F. Zedler, K. Siedlik, B. Dobrzański, Z. Radwański, J. Krajewski, H. Dolecki, M. Jędrzejewska. Zasadniczym argumentem w tej teorii jest twierdzenie, że zapis nie ma charakteru procesowego, gdyż jest zawierany poza procesem oraz że nie jest bezpośrednio skierowany do sądu. Poza tym w zapisie można zastrzec termin i warunek, co nie jest możliwe przy czynnościach procesowych. Teoria materialnoprawna została poparta także w orzeczeniach SN z roku 1938 i 1948. Zwolennicy teorii mieszanej(materialnoprocesowej) należą do mniejszości(R. Kuratowski, S. Dalka, P. Osowy) i spotykają się z krytyką zarówno ze strony zwolenników teorii procesowej jak i materialnoprawnej. Uznają oni że zapis na sąd polubowny powinien być oceniany zarówno z punktu prawa materialnego jak i procesowego.
Description
Keywords
Citation
D.P. Kała, Charakter prawny zapisu na sąd polubowny, w:Ogólnopolski Zjazd Cywilistów Studentów, 45 lat kodeksów cywilnych. Materiały pokonferencyjne, red. D.P. Kała, J.J. Skoczylas, P. Potakowski, Lublin 2009