Pociągi pospieszne w Polsce w latach 1945–1989 – ewolucja i rozwój oferty
Loading...
czageo 95-27 Massel.pdf (3.13 MB)
0000-0002-0174-3856 Date
2024
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Polskie Towarzystwo Geograficzne
Abstract
Pierwsze pociągi pospieszne na ziemiach polskich uruchamiano już w XIX w. Na najbar- dziej popularnych trasach krajowych i międzynarodowej kursowały również w okresie międzywojennym. Po zakończeniu II wojny światowej powróciły do rozkładów jazdy, a w kolejnych rozkładach jazdy liczba pociągów pospiesznych stopniowo wzrastała. Ce- lem badań jest analiza kierunków rozwoju i ewolucji systemu połączeń pospiesznych w Polsce w latach 1945–1989. Główny materiał źródłowy stanowiły historyczne rozkłady jazdy pociągów, a wyniki przedstawiono w formie kartodiagramów wstęgowych. Arty- kuł jest syntetyczną analizą rozwoju i ewolucji tej kategorii przewozów, nie tylko w kon- tekście sieci i liczbie połączeń, statystycznych danych o przewozach pasażerskich, ale również próbą objaśnienia czynników infrastrukturalnych i taborowych kształtujących rozwój tej kategorii pociągów. Przegląd literatury wykazał, że publikacje o pociągach pospiesznych w Polsce przed 1989 r. są nieliczne, brakuje prac o charakterze syntetyzującym. Zrealizowane badanie częściowo uzupełnia powstałą niszę. Geograficznymi kierunkami rozwoju siatki połą- czeń były ówczesne miasta wojewódzkie i dojazd do stolicy kraju. Przez większą część okresu badań sieć połączeń pospiesznych rozwijała się systematycznie, chociaż dosyć po- woli, dopiero w drugiej połowie lat 80. XX w. nastąpił wyraźniejszy rozwój tych połączeń i znacząco wzrosła liczba pociągów. Historycznie niektóre pociągi pospieszne okresowo zamieniano na ekspresy. W latach gospodarki planowej zarówno liczba pociągów tej kategorii, jak i długość składów nie nadążały za zapotrzebowaniem na przewozy. Pod- stawowym problemem były duże opóźnienia i duże przepełnienia, zwłaszcza w okresie wakacji, ferii lub dni świątecznych.The first fast trains in Poland started to operate in the 19th century. They reached the most popular domestic and international destinations in the interwar period. After World War II, they returned to timetables, and the number of fast trains gradually increased. The aim of the research is to analyse directions of the development and evolution of the fast train system in Poland in the years 1945–1989. The main sources are historical train schedules, and the results are presented in the form of ribbon cartograms. The article is a synthetic analysis of the development and evolution of this transport category in the context of the network, the number of connections and statistical data on passenger transport. Moreo- ver, it also attempts to explain the infrastructural and rolling stock factors that shaped the development of this category of trains. A review of the literature shows that there are just a few publications on fast trains in Poland issued before 1989 and there is a lack of synthesizing publications. The study par- tially fills the research gap in the history of railways in Poland. The geographical direc- tions of the network development were the voivodeship cities and the country’s capital. For most of the study period, the fast trains network developed systematically, although quite slowly; it was not until the second half of the 1980s that its development accelerated and the number of these trains increased. Historically, some fast trains were periodically replaced by express trains. In the period of a planned economy both the number of trains in this category and the length of trains did not keep up with the demand for transport. The main problem was long delays and severe overcrowding, especially during summer, winter or national holidays.
Description
Keywords
Citation
Massel A., Soczówka A. (2024). Pociągi pospieszne w Polsce w latach 1945–1989 – ewolucja i rozwój oferty. Czasopismo Geograficzne, 95(4): 641–676. https://doi.org/10.12657/czageo-95-27