OPEN Repository

Welcome to OPEN - the Repository of Open Scientific Publications, run by the Interdisciplinary Centre for Mathematical and Computational Modelling, University of Warsaw, previously operating as the CeON Repository. The Repository enables Polish researchers from all fields to openly share their articles, books, conference materials, reports, doctoral theses, and other scientific texts.

Publications in the Repository are indexed by the most important search engines and aggregators and downloaded by users worldwide. We invite you to create an account, deposit your publications, and use the resources of the Repository.

23824 archived items

Institutional Communities

Recent Submissions

Thumbnail Image
Item
Oddziaływanie religijne i kulturowe sanktuarium bożogrobców w Miechowie w latach 1163-1819
(Wydawnictwo Naukowe PAT w Krakowie, 2002-12-15) Mróz, Franciszek; Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński
Sanktuarium Bożego Grobu w Miechowie było jednym z największych ośrodków pielgrzymkowych w Polsce w okresie średniowiecza. Jest to najstarsze sanktuarium Pańskie w Polsce i jedno z dwóch (obok Przeworska) funkcjonujących obecnie sanktuariów Grobu Bożego w Europie. Swoją wysoką rangę zawdzięcza przede wszystkim posiadaniu kaplicy Grobu Chrystusa oraz możliwości uzyskania w nim tych samych odpustów jakie uzyskiwali pielgrzymi w bazylice Grobu Bożego w Jerozolimie. Początki sanktuarium sięgają 1163 r. Wówczas to Jaksa z Miechowa herbu Gryf, wróciwszy szczęśliwie z wyprawy do Ziemi Świętej, postanowił wypełnić ślub i zbudować kościół w swej rodzinnej wsi. Opiekę nad nim powierzył, sprowadzonym z Jerozolimy Kanonikom Regularnym Stróżom Świętego Grobu Jerozolimskiego. Znaczenie sanktuarium w Miechowie podnosiły także odpusty zastępcze, udzielone po opanowaniu Jerozolimy przez muzułmanów. Wierni, udający się do miechowskiej kaplicy Grobu Pańskiego otrzymywali takie same odpusty, jakie zyskiwali pielgrzymi jerozolimscy. Od końca XII do XV wieku rycerstwo polskie ofiarowało sanktuarium bogate jałmużny, w zamian za udzielone odpusty. W 1263 r. papież Urban IV wyjął konwent miechowski oraz podległe mu klasztory w Polsce, Czechach, Rusi, Węgrzech i Niemczech spod jurysdykcji biskupów i postanowił aby podlegał tylko kościołowi jerozolimskiemu. Przywilej ten potwierdził w Awinionie papież Grzegorz XI, w 1372 r. Bogactwo klasztoru i przybywające do sanktuarium pielgrzymki przyczyniły się, że szybko rozwijające się osiedle przyklasztorne otrzymało w 1290 roku przywilej lokacyjny księcia Przemysława II. Rozwój sanktuarium został zahamowany na skutek ogromnego pożaru 19 kwietnia 1745, który strawił całe miasto wraz z kościołem i klasztorem, a ostatecznie kasaty zakonu w 1819 r. W 1852 r. ostatni proboszcz miechowita, ks. Baltazar Chwalbiński, zrezygnował z probostwa. Od tego czasu kościół i duszpasterstwo objęli księża diecezjalni. Trudno jest stwierdzić, jak długo specyficzne dla Miechowa tradycje kultowe, związane historycznie z bożogrobcami przetrwały w duszpasterstwie parafialnym. Najprawdopodobniej zanikły one wraz ze śmiercią ostatnich zakonników.
Thumbnail Image
Item
Pielgrzymowanie i turystyka religijna do ośrodków pielgrzymkowych i kultu religijnego wpisanych na listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO
(Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania, 2008-12-15) Mróz, Franciszek; Hodorowicz, Iwona; Podhalańska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Targu
W obrębie polskich wpisów znajdujących się na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO funkcjonuje obecnie ponad 60 ośrodków kultu religijnego, z których ponad 25 pełni rangę ośrodków pielgrzymkowych. Są one celem licznych pielgrzymek oraz miejscem często odwiedzanym przez wiele grup turystycznych i turystów indywidualnych. Przedmiotem rozważań jest pielgrzymowanie i turystyka religijna do ośrodków pielgrzymkowych wchodzących w skład zespołów obiektów wpisanych na listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO. Szczególną uwagę zwrócono na sanktuarium Męki Pańskiej i Matki Bożej Kalwaryjskiej w Kalwarii Zebrzydowskiej – ośrodek o randze międzynarodowej. Przeprowadzona analiza pozwoliła stwierdzić, że obok bezcennych walorów historycznych, kulturowych, architektonicznych na rozwój ruchu turystycznego i pielgrzymkowego do analizowanych ośrodków istotny wpływ mają również następujące czynniki: tradycje pątnicze, program duszpasterski realizowany w sanktuariach, położenie w regionie turystycznym, położenie przy szlakach turystycznych i pielgrzymkowych, dostępność komunikacyjna, infrastruktura turystyczna, jak również działalność władz kościelnych, miejskich i wojewódzkich promująca obiekty UNESCO.
Thumbnail Image
Item
Turystyka religijna do sanktuariów Pańskich w Polsce
(Wydawnictwo PWSZ w Białej Podlaskiej, 2003-12-15) Mróz, Franciszek; Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński
W opracowaniu przedstawiono formy i wielkość ruchu turystycznego do największych sanktuariów Pańskich w Polsce. Sanktuaria te stanowią 10% ogółu ośrodków pielgrzymkowych w naszym kraju. W opracowaniu przedstawiono również krótką analizę zasięgu przestrzennego oddziaływania wybranych sanktuariów. Sanktuaria Pańskie należą do najstarszych ośrodków pielgrzymkowych w Polsce. Obecnie w Polsce rejestruje się 73 sanktuaria poświęcone Chrystusowi. Znaczna część tych ośrodków powstała w okresie średniowiecza. Najbardziej znane: Święty Krzyż, Miechów, Mogiła, Elbląg, Glotowo, Lublin i Poznań sięgają swoimi początkami XII-XIV wieku. Niemal połowa (47 %) notowanych obecnie sanktuariów Pańskich powstała w XVI-XVIII w., kiedy w Polsce rozwinął się kult Męki Pańskiej. W okresie niewoli narodowej (1795-1918) powstało na ziemiach polskich dziewięć sanktuariów. Po zakończeniu II wojny światowej powstało w Polsce 21 sanktuariów Pańskich, w tym aż 15 sanktuariów Bożego Miłosierdzia. Ośrodki w Kalwarii Zebrzydowskiej i Krakowie-Łagiewnikach posiadają rangę międzynarodową i zaliczane są do najważniejszych centrów pątniczych Europy. Sanktuarium w krakowskich Łagiewnikach jest światowym centrum kultu Bożego Miłosierdzia. Do sanktuariów o randze krajowej zaliczono sanktuarium w Piekarach Śląskich i na Świętym Krzyżu, natomiast do grupy sanktuariów o zasięgu ponaddiecezjalnym zaliczono ośrodki w: Alwernii, Białymstoku, Cmolasie, Częstochowie (Dolina-Miłosierdzia), Glotowie, Kalwarii Pacławskiej, Krakowie-Mogile, Pakości, Nowym Sączu i Wejherowie. Najliczniejszą grupę wśród polskich sanktuariów Pańskich stanowią ośrodki o diecezjalnym (32%) i lokalnym (46%) zasięgu przestrzennym oddziaływania. Współczesna sieć sanktuariów Pańskich w Polsce jest dziedzictwem wielowiekowej tradycji, tworzonej zarówno przez sanktuaria w których czczone są relikwie, cudowne wizerunki Chrystusa oraz kalwarie, kopie kaplic Bożego Grobu i Świętych Schodów. Na rozwój ruchu pielgrzymkowego i turystycznego do omawianych ośrodków w ostatnich latach złożyły się następujące czynniki: walory religijne ośrodków (w przypadku sanktuariów kalwaryjskich połączenie kultu Męki Pańskiej i kultu maryjnego), tradycja pielgrzymowania, walory krajoznawcze oraz bogata historia większości ośrodków, bogaty program duszpasterski, położenie wielu ośrodków na terenie atrakcyjnych turystycznie regionów Polski (m. in. w Karpatach, Górach Świętokrzyskich, na Warmii).
Thumbnail Image
Item
Pielgrzymowanie do sanktuariów Pańskich w Karpatach Polskich
(Wydawnictwo AVALON, 2009-12-15) Mróz, Franciszek; Podhalańska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Targu
W rozmieszczeniu przestrzennym polskich ośrodków pielgrzymkowych wyraźnie zaznacza się region Karpat. Obecnie funkcjonuje tam ponad 120 katolickich sanktuariów (tj. około 15% ogółu polskich ośrodków pielgrzymkowych). Zdecydowana większość – 90 ośrodków (75% ogółu) związana jest z kultem maryjnym. W grupie 14 sanktuariów Pańskich, jakie obecnie funkcjonują w Karpatach Polskich, główną rolę odgrywają sanktuaria pasyjno-maryjne w Kalwarii Zebrzydowskiej (sanktuarium o randze międzynarodowej) i Kalwarii Pacławskiej (sanktuarium o randze ponaddiecezjalnej) Pierwsze sanktuaria Pańskie związane z kultem cudownych wizerunków Chrystusa powstały w Karpatach Polskich w XVI w. W XVII w. powstają tu sanktuaria kalwaryjskie związane z kultem Męki Pańskiej (Kalwaria Zebrzydowska i Kalwaria Pacławska). W sumie do końca XVIII w. w granicach dzisiejszych Karpat Polskich powstało 10 Pańskich ośrodków pielgrzymkowych. W odróżnieniu od pozostałych regionów pielgrzymkowych Polski, wszystkie sanktuaria Pańskie w Karpatach Polskich powstały przed 1945 r. Analizując przestrzenne rozmieszczenie analizowanych ośrodków pielgrzymkowych, widoczna jest ich lokalizacja wzdłuż dolin głównych rzek karpackich: Soły, Dunajca, Białej, Ropy i Wisłoka. Współczesna sieć sanktuariów Pańskich w Karpatach Polskich jest dziedzictwem wielowiekowej tradycji. Tworzą ją sanktuaria, w których czczone są cudowne wizerunki Dzieciątka Jezus, Przemienienia Pańskiego, Chrystusa Cierpiącego i Ukrzyżowanego, a także kalwarie i sanktuarium eucharystyczne. Pomimo iż analizowane sanktuaria stanowią tylko 12% ogółu karpackich ośrodków pielgrzymkowych, to od początku XVII w. zaznaczyły trwałą obecność w sieci sanktuariów w tym regionie Polski. Z przeprowadzonych badań wynika, że ruch pielgrzymkowy do analizowanych ośrodków pielgrzymkowych wykazuje z każdym rokiem tendencję wzrostową, a głównymi czynnikami, które mają na to wpływ są tradycje pątnicze, walory krajobrazowe regionu, walory historyczne i architektoniczne kościołów sanktuaryjnych, troska o rozwój kultu i praca duszpasterska opiekujących się sanktuarium księży lub zgromadzeń zakonnych oraz rozwój komunikacji.
Thumbnail Image
Item
Pielgrzymowanie do sanktuarium Męki Pańskiej i Matki Bożej Kalwaryjskiej w Kalwarii Pacławskiej
(2009-09-17) Mróz, Franciszek; Podhalańska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Targu
Sanktuarium w Kalwarii Pacławskiej należy do najbardziej znanych ośrodków pielgrzymkowych w Karpatach Polskich. Jest też najważniejszym sanktuarium w archidiecezji przemyskiej. Według danych szacunkowych, w ostatnich latach Kalwarię Pacławską odwiedza w ciągu roku około 250 tys. osób. Ze względu na rozwijany w nim kult Męki Pańskiej, sanktuarium to nazywane jest często Jerozolimą Wschodu lub Podkarpacia, zaś ze względu na kult cudownego obrazu Matki Bożej Kalwaryjskiej – Jasną Górą Podkarpacia. W opracowaniu przedstawiono formy i wielkość ruchu pielgrzymkowego do sanktuarium w Kalwarii Pacławskiej. Dokonano także analizy zasięgu przestrzennego oddziaływania sanktuarium oraz rozkładu ruchu pielgrzymkowego w ciągu roku.

Browse by

2002 - 200918
Selected filters:
License: Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska Author: Mróz, Franciszek Start date: 2002 End date: 2009
Reset filters