Uwaga! Pozycje dodane do repozytorium OPEN między 21 września a 6 października zostaną opublikowane na stronie repozytorium po tym terminie.
OPEN Repository

Welcome to OPEN - the Repository of Open Scientific Publications, run by the Interdisciplinary Centre for Mathematical and Computational Modelling, University of Warsaw, previously operating as the CeON Repository. The Repository enables Polish researchers from all fields to openly share their articles, books, conference materials, reports, doctoral theses, and other scientific texts.

Publications in the Repository are indexed by the most important search engines and aggregators and downloaded by users worldwide. We invite you to create an account, deposit your publications, and use the resources of the Repository.

23002 archived items

Recent Submissions

Item
Miasta zdegradowane a procesy opustoszania
(University of Gothenburg, Gothenburg, 2015) Szmytkie, Robert; Krzysztofik, Robert; Dymitrow, Mirek; Kantor-Pietraga, Iwona; Pełka-Gościniak, Jolanta; Spórna, Tomasz; Brauer, René; Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Zakład Geografii Społeczno-Ekonomicznej, Wrocław, Polska; University of Gothenburg, Sweden; School of Business, Economics and Law; Department of Economy and Society – Unit for Human Geography; Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk o Ziemi, Katedra Geografii Ekonomicznej, Sosnowiec, Polska; Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk o Ziemi, Katedra Geografii Fizycznej, Sosnowiec, Polska; University of Surrey, Guildford, UK; Faculty of Arts and Social Sciences; School of Hospitality and Tourism Management
Jednym z istotniejszych elementów interakcji pomiędzy środowiskiem naturalnym, a środowiskiem antropogeograficznym jest problem destabilizacji systemów miejskich. Autorzy rozumieją tą destabilizację zarówno jako czasowo istniejące zjawiska, ale także jako przestrzenne konsekwencje ścierania się obu sfer – przyrodniczej i antropogenicznej. Interakcja ta w odniesieniu do osadnictwa, szczególnie w przeszłości, ale nie tylko odzwierciedla się między innymi procesem opustoszenia miasta. Zbadanie tego zjawiska na terytorium Polski było zasadniczym celem tego opracowania. W rozdziale tym wskazano także na relatywność miast opustoszałych względem miast zdegradowanych, wskazując, że te pierwsze stanowią specyficzny typ tych drugich. W rozdziale zaprezentowane zostały mechanizmy degradacji dawnych miast, w tym przypadku nie tylko tej prawno administracyjnej, ale także przestrzennej i społecznej. Jakkolwiek wskazane przykłady (Stara Łeba, Drohiczyn Ruska Strona, Wapno, Miedzianka) z uwagi na wielkość dawnych miast nie mają przełożenia do współczesnych zagrożeń środowiskowych, to jednak niektóre elementy negatywnych oddziaływań mogą wyjaśniać współczesne oblicza niebezpieczeństw na jakie narażone są tereny osiedleńcze.
Item
Miasta zdegradowane i restytuowane w liczbach
(University of Gothenburg, Gothenburg, 2015) Spórna, Tomasz; Krzysztofik, Robert; Dymitrow, Mirek; Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk o Ziemi, Katedra Geografii Ekonomicznej, Sosnowiec, Polska; University of Gothenburg, Sweden; School of Business, Economics and Law; Department of Economy and Society – Unit for Human Geography
Miasta restytuowane i zdegradowane stanowią ważną część współczesnego systemu osadniczego Polski. Istotność ta wynika z dwóch zasadniczych faktów. Po pierwsze zbiór ten jest liczny, szczególnie w niektórych województwach Polski południowej, wschodniej czy centralnej. Po drugie w wyniku różnych procesów i zjawisk geograficznych rośnie rola tych miejscowości w lokalnych systemach i układach osadniczych jako zworników szeroko pojętego życia społeczno-ekonomicznego. Miasta zdegradowane i restytuowane, co pokazują między innymi pozostałe rozdziały książki, ujmuje również zestaw ważnych problemów rozwojowych osadnictwa. W tym kontekście celem tego rozdziału była prezentacja faktów jednostkowych dotyczących zbioru miast zdegradowanych i restytuowanych. Dane statystyczne odnoszą się zarówno do przeszłości, jak i teraźniejszości omawianych grup miejscowości. Wśród ogółu zaprezentowanych informacji na uwagę zasługują między innymi fakty dotyczące sumarycznych wskaźników miejskości. Obszerna baza źródłowa w przekonaniu Autorów stanowić może dobry punkt wyjścia w badaniach procesów urbanizacji w przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Zarówno w ujęciu szerszym – systemowym, jak i studiów przypadków.
Item
Zdegradowane feudalne aglomeracje miejskie w Polsce
(University of Gothenburg, Gothenburg, 2015) Kantor-Pietraga, Iwona; Krzysztofik, Robert; Spórna, Tomasz; Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk o Ziemi, Katedra Geografii Ekonomicznej, Sosnowiec, Polska
Miasta zdegradowane najczęściej stanowią świadectwo przemian miast w ostatnich dwustu latach. Z tym okresem wiążą się także pojęcia aglomeracja czy konurbacja miejska. W trochę innym świetle oba te zagadnienia widoczne są w badaniach zdegradowanych aglomeracji miejskich. Dodajmy w tym miejscu aglomeracji o genezie feudalnej. Zdegradowane aglomeracje miejskie są świadectwem dawnych stosunków społecznych i gospodarczych, które w indywidualny sposób kształtowały i organizowały także sieć miast. Pod pojęciem zdegradowanej aglomeracji miejskiej Autorzy rozdziału rozumieją układ co najmniej dwóch dawnych (zdegradowanych) miast zlokalizowanych w odległości nie większej niż 3 km. Założono, że o zdegradowanej aglomeracji można mówić tylko wtedy, gdy wszystkie ośrodki takiego układu osadniczego mają współcześnie status wsi lub przysiółka. Wśród wyróżnionych przez Autorów zdegradowanych aglomeracji miejskich największą grupę stanowią te, które ukształtowały się w okresie wczesnonowożytnym, a swój status straciły w XIX i I połowie XX w. Jak wskazano w artykule główną przyczyną degradacji prawno-administracyjnej omawianego typu form osadniczych były problemy z ich industrializacją, dostępnością do sieci kolejowej czy rozwojem wyspecjalizowanych usług nastawionych na rynki ponadlokalne. Wśród wyróżnionych typów aglomeracji miejskich wskazać można zarówno aglomeracje monocentryczne, jak i aglomeracje policentryczne czy miasta bliźniacze. W celu pogłębienia istoty rozwoju i degradacji prawno-administracyjnej feudalnych aglomeracji miejskich przedstawiono cztery studia przypadków (Rakowa, Nowego Miasta nad Wartą, Kopanicy i Tarnogóry z Izbicą). Studia te obejmują różne typy zespołów - genetyczne, osadnicze, funkcjonalne i gospodarcze. Jak stwierdzono w konkluzji istnienie w przeszłości aglomeracji miejskich potwierdza fakt, że pewne mechanizmy w rozwoju złożonych układów osadniczych są trwałe.
Item
Miasta zdegradowane i restytuowane na mapach
(University of Gothenburg, Gothenburg, 2015) Spórna, Tomasz; Krzysztofik, Robert; Dymitrow, Mirek; Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk o Ziemi, Katedra Geografii Ekonomicznej, Sosnowiec, Polska; University of Gothenburg, Sweden; School of Business, Economics and Law; Department of Economy and Society – Unit for Human Geography
Podstawowym celem tego rozdziału była graficzna prezentacja wybranych aspektów związanych z zagadnieniem miast zdegradowanych (828) i restytuowanych (240). Wybór kilkudziesięciu rycin ułatwia analizę geograficzna tytułowych zagadnień, jak również ich prezentację w ujęciu historycznym (dynamicznym). Niewątpliwie część zjawisk związanych z degradacją miast lub restytucją przywilejów miejskich dla większej grupy miejscowości były związane z ważnymi wydarzeniami historycznymi, ale także z długotrwałymi procesami społeczno-gospodarczymi. Autorzy zakładają, że nawiązania te będą łatwiej interpretowalne właśnie dzięki wizualizacji graficznej. Z innej strony rozdział ten ułatwia interpretacje faktów i zjawisk historycznych zarówno w nawiązaniu do czynionych generalizacji, jak i poszukiwaniach ewentualnych zależności, niezgodności czy nawet lokalnych trajektorii zmian i rozwoju. Zaprezentowanych łącznie 25 rycin obejmuje obszar współczesnej Polski.