OPEN Repository

Welcome to OPEN - the Repository of Open Scientific Publications, run by the Interdisciplinary Centre for Mathematical and Computational Modelling, University of Warsaw, previously operating as the CeON Repository. The Repository enables Polish researchers from all fields to openly share their articles, books, conference materials, reports, doctoral theses, and other scientific texts.

Publications in the Repository are indexed by the most important search engines and aggregators and downloaded by users worldwide. We invite you to create an account, deposit your publications, and use the resources of the Repository.

22945 archived items

Institutional Communities

Recent Submissions

Thumbnail Image
Item
„Dziatwa mała nie jest w stanie prosić o zaspokojenie swych nieodzownych potrzeb” – rola łódzkich mariawickich wspólnot parafialnych w niesieniu pomocy dzieciom podczas I wojny światowej
(Zakład Historii Edukacji Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego, 2016) Sosnowska, Joanna; Wydział Nauk o Wychowaniu, Katedra Pedagogiki Wieku Dziecięcego, Uniwersytet Łódzki
Życie wspólnoty mariawickiej od początków jej istnienia ogniskowało się wokół parafii i kościołów. Właśnie parafie były tym środowiskiem, które wychodziło naprzeciw zapotrzebowaniu religijnemu swych wiernych, ale także realizowało potrzeby społeczne w zakresie oświaty, kultury i kwestii socjalnych. Kościół mariawicki, przed i w czasie I wojny światowej, należał do jednych z największych wspólnot religijnych w Łodzi. Łódzkie parafie mariawickie wyodrębniono na kilka lat przed I wojną światową, w okresie organizowania się niezależnych od Kościoła rzymskokatolickiego parafii mariawickich. Pierwszą świątynię dla mariawitów wzniesiono w grudniu 1906 roku, kolejną – we wrześniu 1907 roku, a trzecią i ostatnią – po upływie roku, we wrześniu 1908. Obok wnoszonych, w wyjątkowym tempie, kościołów i kaplic powoływano do istnienia instytucje przeznaczone dla dorosłych parafian i dla ich dzieci: biblioteki, czytelnie, sale zajęć dla dziewcząt i chłopców, szkoły, ochronki, ale również mieszkania dla ubogich rodzin. Miały one charakter wyznaniowy. Bezpośrednio po wybuchu I wojny światowej łódzkie duchowieństwo mariawickie włączyło się w akcje pomocowe organizowane na terenie poszczególnych parafii. Na szerszą skalę organizowano dożywianie dla dorosłych i dzieci, a posiłki przygotowywano i wydawano we własnych kuchniach parafialnych. Instytucje opiekuńczo- wychowawcze i edukacyjne dla dzieci kontynuowały w tym okresie swoje zadania, jednak zintensyfikowały działalność w kierunku zapewnienia podopiecznym posiłków, odzieży i obuwia. Nadrzędnym zadaniem ochronek mariawickich była opieka, wychowanie „religijno-moralne” oraz wspomaganie dzieci w wieku przedszkolnym (od 3 do 7 lat). Pomoc adresowano do dzieci wywodzących się z ubogich rodzin robotników fabrycznych i rzemieślników.
Thumbnail Image
Item
Formy pomocy rodzinom żołnierzy podczas I wojny światowej – Łódzkie Kuratorium Obywatelskie nad Rodzinami Rezerwistów
(Zakład Historii Edukacji Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego, 2018) Sosnowska, Joanna; Wydział Nauk o Wychowaniu, Katedra Pedagogiki Wieku Dziecięcego, Uniwersytet Łódzki
Cel: Bezpośrednio po wybuchu I wojny światowej na terenach objętych konfliktem starano się nieść pomoc mieszkańcom miast, wsi i osad – nie uwikłanym wprawdzie bezpośrednio w konflikt, ale codziennie doświadczającym trudów wojennej egzystencji. Wśród osób najbardziej narażonych na konsekwencje działań wojennych były dzieci i ich rodziny, także te, w których ojcowie, jako żołnierze rezerwy, udali się na front. Jednostką, która w Łodzi opiekowała się takimi rodzinami było Łódzkie Kuratorium Obywatelskie nad Rodzinami Rezerwistów. Powołano je już w początkach wojny, w sierpniu 1914 roku, na mocy przepisów wydanych dwa lata wcześniej przez rosyjskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Zadaniem Kuratorium była weryfikacja stanu materialnego danej rodziny i udzielanie koniecznego wsparcia. Celem artykułu jest ukazanie sposobu działania Łódzkiego Kuratorium Obywatelskiego nad Rodzinami Rezerwistów w czasie I wojny światowej, głównie form pomocy i opieki nad rodzinami żołnierzy, w tym opieki nad dziećmi. Metody: Badania historyczno-pedagogiczne prowadzono metodą analizy źródeł, polegającą na ustaleniu faktów i odkrywaniu ich ogólnego sensu w kontekście stawianych pytań badawczych. Wyniki: Działalność pomocowa sprawowana przez Kuratorium na terenie miasta miała dwojaką formę. Były to w głównej mierze zasiłki pieniężne udzielane osobom dorosłym (matkom i najbliższym krewnym) oraz dzieciom, za które kupowano przede wszystkim żywność, lekarstwa i opał. Inną formą pomocy, z której korzystały dzieci rezerwistów – sieroty i półsieroty, było zagwarantowanie im miejsca pobytu w łódzkich przytułkach, schroniskach, domach sierot bądź u krewnych. Wnioski: Jak wynika z dokumentacji źródłowej, w kwietniu i maju 1916 roku na urzędowych listach osób uprawnionych do podjęcia pieniędzy, będących w dyspozycji Łódzkiego Kuratorium Obywatelskiego nad Rodzinami Rezerwistów, widniało ponad 16 tysięcy rodzin rezerwistów wcielonych do armii rosyjskiej. Zaproponowane formy pomocy (dotacje finansowe, opieka w instytucjach) okazały się skuteczne. W czasie I wojny rodziny rezerwistów w Łodzi mogły liczyć na systematyczne wsparcie.
Thumbnail Image
Item
Dom rodzinny dziecka robotniczego w Łodzi w okresie międzywojennym w świetle materiałów etnograficznych
(Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego, 2018) Sosnowska, Joanna; Katedra Historii Wychowania i Pedeutologii, Wydział Nauk o Wychowaniu, Uniwersytet Łódzki
Cel: Typowa łódzka rodzina robotnicza lat 1918–1939 to taka, w której dorośli i młodociani członkowie byli zatrudnieni w fabryce, nierzadko w jednym zakładzie. W codziennym rytmie robotniczego życia wartość nadrzędną stanowiła praca. Była (w) jego centrum, bowiem „pracowano po to, aby żyć”. W Łodzi, gdzie podstawą gospodarki i głównym czynnikiem miastotwórczym był przemysł włókienniczy, okres międzywojenny okazał się szczególnie skomplikowany. Znamienną cechą łódzkiej gospodarki były wyraźne fazy ożywienia i rozkwitu, ale także zastój, powodujący, w latach kryzysów ekonomicznych, czasowe zaprzestanie produkcji, w najgorszym przypadku, upadłość przedsiębiorstwa, a dla rodziny – brak źródeł utrzymania. Celem badań była próba rekonstrukcji warunków życia dziecka robotniczego w Łodzi lat 1918–1939. Metody: W badaniach wykorzystano materiał etnograficzny zgromadzony w łódzkim Archiwum Zbiorów Etnograficznych, pochodzący z badań nad kulturą ludności robotniczej Łodzi okresu międzywojennego, prowadzonych od połowy lat 70. XX wieku pod kierunkiem prof. Bronisławy Kopczyńskiej-Jaworskiej. W wywiadach narracyjnych (zapisanych i skatalogowanych), których udzielali dawni robotnicy fabryk włókienniczych znajduje się wiele odniesień do dzieciństwa przeżywanego między wojnami. Wyniki: Sięgając do międzywojennej przeszłości zatrzymanej w pamięci dzieciństwa łódzkich robotnic i robotników, uwzględniono następujące aspekty: warunki bytowe rodziny (wyposażenie mieszkania, żywność, odzież), prace i obowiązki domowe (różne dla dziewcząt i chłopców oraz dla starszego rodzeństwa), opieka nad dzieckiem (karmienie, czystość i higiena), wychowanie (zabawy, edukacja szkolna, nauka norm społecznych). Wnioski: W okresie międzywojennym poziom materialny łódzkiej rodziny robotniczej wyznaczał stopień zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a więc warunków mieszkaniowych, żywieniowych, dostępu do dóbr kultury czy spędzania wolnego czasu. Aktywność zawodowa rodziców (albo jej brak) implikowała sytuację życiową dziecka, jego codzienność, relacje z rodzicami i rodzeństwem, obowiązki domowe i szkolne.
Thumbnail Image
Item
„Łódź pierwsza i zdaje się jedyna prowadzi tego rodzaju akcję poświęconą wyłącznie maleńkim dzieciom”. Wsparcie ubogich rodzin robotniczych jako zadanie Towarzystwa Kolonii Letnich dla Dzieci w Wieku Przedszkolnym (1933–1939)
(Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego, 2018) Sosnowska, Joanna; Katedra Historii Wychowania i Pedeutologii, Wydział Nauk o Wychowaniu, Uniwersytet Łódzki
Towarzystwo Kolonii Letnich dla Dzieci w Wieku Przedszkolnym powstało w Łodzi w roku 1933 z inicjatywy Janiny Pawłowskiej – inspektorki wychowania przedszkolnego, zatrudnionej w Wydziale Oświaty i Kultury Zarządu Miejskiego w Łodzi. Jego misją było organizowanie wakacyjnego wypoczynku przeznaczonego dla dzieci w wieku przedszkolnym. Dotąd kolonie letnie i półkolonie urządzano wyłącznie dla dzieci starszych (7–14 lat). Pomysł zorganizowania kolonii dla najmłodszych łodzian zbiegł się z bardzo trudnymi warunkami materialnymi, w jakich funkcjonowały rodziny robotnicze, pozbawione pracy i zarobku wskutek światowego kryzysu gospodarczego lat 1929–1933 (w Łodzi – nawet do roku 1935). Letni wypoczynek organizowany przez Towarzystwo miał być jednocześnie wsparciem najuboższych łódzkich rodzin robotniczych. Cel badań: Celem badań była próba rekonstrukcji działalności Towarzystwa Kolonii Letnich dla Dzieci w Wieku Przedszkolnym w latach 1933–1939. W artykule skupiono się na powołaniu tej organizacji, jej zadaniach i formach aktywności, na miejscach wypoczynku dzieci, planie dnia i korzyściach, jaki niósł miesięczny pobyt najmłodszych poza miastem i domem rodzinnym. Materiały i metody: W badaniach wykorzystano dokumenty zgromadzone w Archiwum Państwowym w Łodzi (głównie korespondencję urzędową) oraz materiał czasopiśmienniczy. Badania prowadzono metodą wyjaśniania historycznego z jej różnymi odmianami (m.in. wyjaśnianie deskrypcyjne, genetyczne i strukturalne). Rezultaty i wnioski: Ideą wypoczynku w formie kolonii letnich Pawłowska zainteresowała rodziców skupionych w kołach opieki rodzicielskiej, funkcjonujących na terenie przedszkoli. Ich reprezentanci, wspólnie z kierowniczkami przedszkoli, byli członkami Towarzystwa. Kolonie miały charakter wypoczynkowy i koedukacyjny. Przed wyjazdem na wieś dzieci poddawano badaniom lekarskim. Wysyłano je grupami (po 50 osób) na pobyt miesięczny w czerwcu, lipcu i sierpniu. W akcję kolonijną angażowano również bezrobotne matki – stanowiły one tak zwany personel pomocniczy. Pawłowska uważała, że Łódź jest miastem pionierskim w organizowaniu wypoczynku dla dzieci w wieku przedszkolny.
Thumbnail Image
Item
Łódzkie Żydowskie Towarzystwo Opieki nad Sierotami i jego działalność na rzecz dzieci i młodzieży w latach I wojny światowej
(Zakład Historii Edukacji Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego, Wydział Nauk Humanistycznych i Społecznych Karkonoskiej Państwowej Szkoły Wyższej, 2014) Sosnowska, Joanna; Uniwersytet Łódzki
Geneza Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa Opieki nad Sierotami (ŁŻTOS) sięga okresu sprzed I wojny światowej i wiąże się z inicjatywą społeczności pochodzenia żydowskiego, która w lipcu 1907 roku podjęła starania o zarejestrowanie organizacji dobroczynnej, ukierunkowanej na pomoc dzieciom i młodzieży. Opracowano statut, w świetle którego Towarzystwo miało troszczyć się o byt materialny, moralny i intelektualny sierot wyznania mojżeszowego. Dzieje Towarzystwa powiązane są również z historią żydowskiej rodziny Henryka i Zofii Hirszbergów. Byli oni bowiem fundatorami budynku, który tuż przed wybuchem I wojny stał się siedzibą ŁŻTOS i miał służyć sierotom pozostającym pod opieką organizacji. Dom Sierot, bo taką nazwę zyskała placówka dla dzieci i młodzieży, mieścił się w Łodzi przy ul. Północnej 38. Misja i zadania ŁŻTOS w latach 1914–1918 nie tylko nie uległy zmianie, ale w obliczu narastającej z dnia na dzień liczby sierot, półsierot, porzuconych i bezdomnych, nabrały nowego znaczenia. Organizacja zintensyfikowała swoją działalność przyjmując pod dach Domu Sierot dzieci i młodzież w wieku od 3. do 18. roku życia. Oprócz codziennej troski o ich byt materialny, w dalszym ciągu celem podejmowanych działań uczyniono kwestie opieki, wychowania i edukacji podopiecznych, nawet w trudnych realiach wojny. Warunki życia podopiecznych Domu Sierot określał regulamin przyjęty uchwałą Zarządu ŁŻTOS 30 stycznia 1916 r. Przez cały okres I wojny pod dachem Domu Sierot mieszkało około 170 dzieci i młodzieży.

Browse by

Selected filters:
Author: Sosnowska, Joanna
Reset filters