OPEN Repository

Welcome to OPEN - the Repository of Open Scientific Publications, run by the Interdisciplinary Centre for Mathematical and Computational Modelling, University of Warsaw, previously operating as the CeON Repository. The Repository enables Polish researchers from all fields to openly share their articles, books, conference materials, reports, doctoral theses, and other scientific texts.

Publications in the Repository are indexed by the most important search engines and aggregators and downloaded by users worldwide. We invite you to create an account, deposit your publications, and use the resources of the Repository.

23163 archived items

Recent Submissions

Item
Potrzeby osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu
(Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu, 2019) Gerc, Krzysztof; Jurek, Marta; Uniwersytet Jagielloński w Krakowie; Akademia Ignatianum w Krakowie
Autorzy artykułu, odwołując się do klasycznych teorii psychologicznych, charakteryzują potrzeby osób z zaburzeniami rozwoju, w tym szczególnie odnoszą się do potrzeb osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Wskazują, że niepełnosprawność towarzysząca autyzmowi może w niektórych sytuacjach, determinowanych czynnikami związanymi z głębokością ujawnianego zaburzenia lub też uwarunkowanych środowiskowo, znacząco ograniczać możliwość samodzielnego decydowania przez osobę ujawniającą zaburzenie o sposobie realizacji przez nią osobistych potrzeb. W artykule zawarto również charakterystykę kontekstu szczególnie częstych i poważnych trudności osób z ASD i ich rodzin, związanych z funkcjonowaniem w społeczeństwie, implikujących czasem zagrożenie wykluczeniem z wielu obszarów udziału w kulturze i naturalnej aktywności, które są relatywnie dostępne dla innych ludzi. Artykuł uwzględnia także dynamikę modyfikacji potrzeb, uwarunkowaną dojrzewaniem człowieka i wynikającą z tego faktu zmiennością zadań rozwojowych, przed którymi staje on w poszczególnych okresach swojego życia. Zgodnie z tym spostrzeżeniem, autorzy analizują potrzeby m.in. w perspektywie wyzwań i zadań priorytetowych, charakterystycznych dla określonych stadiów rozwojowych osoby z ASD.
Item
Zaburzenia ze spektrum autyzmu w perspektywie diagnozy różnicowej
(Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu, 2019) Gerc, Krzysztof; Jurek, Marta; Uniwersytet Jagielloński w Krakowie; Akademia Ignatianum w Krakowie
Współczesna psychologia rehabilitacji, uwzględniając kontekst opisu funkcjonowania człowieka oraz rezultaty badań o charakterze eksperymentalnym, zauważa wyraźną modyfikację interpretacji możliwości rozwojowych człowieka z niepełnosprawnością, jego kondycji społecznej i jej uwarunkowań, orientacji życiowej, ukierunkowania zachowania, możliwości pozostawania w relacji oraz komunikowania się z otoczeniem czy też zaburzeń w sferze struktury i funkcji, które tworzą osobę. W niniejszym artykule uwzględniono tę perspektywę, przedstawiając najpierw historyczne spojrzenie na autyzm, następnie zaś krótko opisano, jakie zmiany zaistniały w sposobie definiowania autyzmu w minionych 70 latach. Scharakteryzowano rozwój i modyfikacje rozumienia pojęcia „autyzm” w perspektywie czasowej, a także zmiany w klasyfikacji i pojmowaniu swoistości samego zaburzenia. Zasadniczym celem artykułu jest przedstawienie znaczenia i sposobu realizacji diagnozy różnicowej zaburzeń ze spektrum autyzmu z innymi niepełnosprawnościami, które okresowo w rozwoju człowieka mogą manifestować podobne objawy. W artykule dokonano zatem porównania przede wszystkim symptomów różnicujących ASD i niepełnosprawność intelektualną różnego stopnia oraz SPLD, kontekstualnie przywołując również inne zaburzenia. Podjęta w artykule problematyka wydaje się być istotna w kontekście optymalizowania procesu diagnostycznego osób z ASD, jak również zapewniania im adekwatnego wsparcia terapeutycznego i rewalidacyjnego.
Item
Język jako narzędzie przemocy. Uczeń z zespołem Aspergera w polskiej szkole
(Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki, 2023-12) Całek, Grzegorz; Piniewska, Anna; Uniwersytet Warszawski
Artykuł opisuje język używany w polskich szkołach w stosunku do uczniów z zespołem Aspergera. Opiera się na wnioskach z analizy wywiadów przeprowadzonych z rodzicami dzieci ze spektrum autyzmu w dwóch okresach: w latach 2015–2020 (32 wywiady przeprowadzone na żywo) oraz w roku 2022 (43 wywiady wywiady realizowane online). Z przeprowadzonego badania wynika, że wobec uczniów z zespołem Aspergera jest używanych w szkole wiele określeń, które mają charakter wykluczający, stygmatyzujący, a czasem nawet wulgarny. Niestety, ten wykluczający język jest często używany nie tylko przez rówieśników – innych uczniów, lecz także przez nauczycieli.
Item
Disability as a process and social construct in the Canadian Indigenous experience
(Wydawnictwo Naukowe EDUsfera, 2023) Kowalski, Mirosław; Albański, Łukasz; Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Pedagogiki; Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Instytut Pedagogiki
Wprowadzenie. Artykuł omawia założenia niepełnosprawności jako konstruktu społecznego oraz procesu rekonstrukcji tożsamości w odniesieniu do doświadczenia ludności rdzennej w ich kanadyjskim otoczeniu. Cel. Celem artykułu jest poznanie interpretacji krytycznych, towarzyszących krzyżowaniu się identyfikacji tożsamościowych, odnoszących się do pochodzenia rdzennego i niepełnosprawności. Metoda. W artykule zastosowano krytyczną analizę konstruktu niepełnosprawności w odniesieniu do doświadczenia ludności rdzennej oraz przegląd literatury przedmiotu. Wnioski. Autorzy wskazują, że dla ludności rdzennej pojęcie niepełnosprawność jest uwikłane w świat znaczeń i sensów, i właśnie dlatego etykieta bycia niepełnosprawnym może być postrzegana przez nich jako kolonialny konstrukt, który stoi w sprzeczności z przyjętymi przez ludność rdzenną sposobami patrzenia na życie. Badacze analizują rolę Reguły Jordana pod kątem zrozumienia wyzwań stojących przed zapewnieniem kulturowo dostosowanych usług i zapewnienia wsparcia dzieciom rdzennym z niepełnosprawnościami i ich rodzinom.
Item
Reforma orzecznictwa lekarskiego w systemie zabezpieczenia społecznego chorób, urazów i ich następstw
(Uczelnia Łazarskiego, 2023) Wilmowska-Pietruszyńska, Anna; Uczelnia Łazarskiego w Warszawie
W artykule przedstawiono rolę orzecznictwa lekarskiego w systemie zabezpieczenia społecznego chorób, urazów i ich następstw (niepełnosprawność i niesamodzielność), uwzględniając rys historyczny, stan aktualny i proponowane zmiany o charakterze legislacyjnym i organizacyjnym. Nawiązano do wieloletniej dyskusji i prac przygotowawczych do reformy orzecznictwa lekarskiego z uwzględnieniem wniosków z kontroli i zaleceń Najwyższej Izby Kontroli w tym zakresie. Przedstawiono chronologię zmian stanu prawnego ze wskazaniem najważniejszych aktów prawa krajowego i międzynarodowego w odniesieniu do orzecznictwa lekarskiego. Opisano stan obecny oraz sformułowano proponowane zmiany, które należałoby uwzględnić w reformie systemu orzecznictwa, mającej na celu poprawę jego jakości, organizacji i nadzoru. Artykuł wskazuje ponadto na konieczność wprowadzenia systemu orzecznictwa umożliwiającego: – kompleksową ocenę funkcjonalną osoby badanej zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF) z uwzględnieniem możliwości jej uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym, a także pozwalającą ustalić zakres wsparcia do realizacji tych aktywności; – ujednolicenie i przejrzyste dokumentowanie medycznej oceny i standaryzację procesu orzecznictwa. Wskazano na potrzebę utworzenia jednolitego systemu orzekania o niepełnosprawności i niezdolności do pracy w ramach jednej instytucji (np. Krajowe Centrum Orzecznictwa) oraz przygotowania projektów rozwiązań ustawowych w zakresie orzecznictwa lekarskiego wraz z odpowiednimi projektami aktów wykonawczych (w miejsce kilkudziesięciu obecnie obowiązujących ustaw i rozporządzeń).