Między światłem nieba a szarością piasku. Sztuka operatorska w "Faraonie"

Kuśmierczyk, Seweryn

Między światłem nieba a szarością piasku. Sztuka operatorska w "Faraonie"

Abstract

Rozdział zawiera analizę sztuki operatorskiej w "Faraonie" uwzględniającą estetykę obrazu filmowego oraz aspekty realizatorsko-warsztatowe. W rozdziale została zastosowana metoda analizy antropologiczno-morfologicznej. Obecne są odniesienia do scenariusza i scenopisu filmu ukazujące zmiany zachodzące w trakcie kolejnych etapów realizacji. Zostały również wykorzystane cenne informacje o charakterze źródłowym pozyskane w trakcie ukierunkowanych rozmów przeprowadzonych z operatorami Jerzym Wójcikiem i Wiesławem Zdortem oraz operatorem kamery Witoldem Sobocińskim. Starożytny Egipt był uważany przez twórców filmu za wciąż istniejącą rzeczywistość, „świat odsłonięty” dostępny dzięki elementom zachowanym na powierzchni ziemi lub odnalezionym w trakcie prac archeologicznych. Przed przystąpieniem do prac zdjęciowych została przeprowadzona niezwykle staranna dokumentacja. Zostało omówione obecne w pustynnych scenach plenerowych "Faraona" światło kontrowe jako pojęcie „niezależnego od czasu” światła archetypowego oraz będąca jego przeciwieństwem szara barwa piasku pustyni jako znaku trwania, a zarazem dokonującej się w czasie przemiany. Analizie został poddany sposób oświetlania postaci faraona oraz realizacja oświetlenia we wnętrzach, w tym światła motywowanego w korytarzach labiryntu i w skarbcu. Analizie została także poddana scena zaćmienia słońca. Omówienie koncepcji kolorystycznej filmu zawiera analizę obecnej w "Faraonie" palety barw zachowującej „patynę czasu” oraz wyjaśnia przyczyny wyeliminowania niektórych kolorów. Analiza kompozycji obrazu filmowego przedstawia obecne w "Faraonie", odwołujące się do sztuki egipskiej, zasady perspektywy pasowej i symetrii. Został także omówiony obecny w wielu scenach sposób filmowania kamerą subiektywną oraz założenia tworzącej główną oś kompozycyjną, w rozwiązaniach scenograficznych i operatorskich, zasady ruchu po osi obrazu w głąb. Przedstawiony jest także sposób pracy ekipy operatorskiej w warunkach realizacji zdjęć plenerowych na pustyni Kyzył Kum. Osobny podrozdział analizuje pracę operatora kamery Witolda Sobocińskiego i specyfikę jego zdjęć, ze szczególnym uwzględnieniem ich dynamiki i rytmu. Analiza obejmuje scenę biegu Eunany, strukturę obrazowania w scenie uczty oraz proksemikę kamery subiektywnej w scenie bitwy.

Keywords

Faraon Jerzy Kawalerowicz Seweryn Kuśmierczyk sztuka operatorska film fabularny analiza antropologiczno-morfologiczna analiza filmu Witold Sobociński Jerzy Zelnik Jerzy Wójcik Witold Sobociński Monografie Arcydzieł Polskiego Kina

Citation

Kuśmierczyk Seweryn, Między światłem nieba a szarością piasku. Sztuka operatorska w „Faraonie”, w: „Faraon”. Poetyka filmu, pod red. naukową S. Kuśmierczyka, Czuły Barbarzyńca Press, Warszawa 2016.