Tłumaczenie jako proces podejmowania decyzji - wybrane przykłady z unijnych tekstów hybrydowych

Brom, Przemysław

Tłumaczenie jako proces podejmowania decyzji - wybrane przykłady z unijnych tekstów hybrydowych

Abstract

Regardless of which translation theory we recognize as primary and what definition of translation we accept, one can state that the process of translation can’t be viewed only as a linguistic act – it also requires that certain non-linguistic proceedings are made. Based on the theories of Czech linguist Jiři Levý, an assumption is made in this article that, taking the most fundamental categories into consideration, translation is a decision-making process. The main part of this article contains an attempt to show, on the basis of some examples from the EU hybrid texts, how the translator’s decisions affect the final product of translation process.

Niezależnie od tego, którą z licznych teorii przekładu uznamy za wiodącą i jaką w wyniku tego przyjmiemy definicję tłumaczenia, stwierdzić należy, iż przekład nie może być traktowany jako działalnie czysto językowe - jest bowiem procesem wymagającym podjęcia szeregu działań pozajęzykowych. W niniejszym artykule przyjmuje się za czeskim teoretykiem przekładu Jiřim Levým iż, biorąc pod uwagę najbardziej podstawowe kategorie, przekład jest procesem podejmowania decyzji. Ostateczna forma przekładu jest zatem wypadkową swoistego procesu rozwiązywania problemu - dokonywania wielokrotnych wyborów ze zbiorów możliwych znaczeń poszczególnych leksemów. Dokonanie przez tłumacza pojedynczego wyboru determinuje w znacznym stopniu kolejne posunięcia, niejednokrotnie bowiem wybór taki ogranicza liczbę możliwych kolejnych decyzji. Powoduje to, że jakość tłumaczenia jest najczęściej wypadkową kilku czynników związanych bezpośrednio właśnie z osobą tłumacza - jego intuicji, doświadczenia, wyobraźni, własnych badań i eksperymentów oraz czasami zwykłego zbiegu okoliczności. W artykule zostaje podjęta próba pokazania na przykładach jak poszczególne elementy procesu podejmowania decyzji wpływają na ostateczny kształt tekstu przekładu. Do niniejszej analizy zostały wybrane teksty pochodzące z niezwykle bogatego korpusu tekstów powstałych w wyniku działalności Unii Europejskiej, często określane jako hybrydowe.

Keywords

translation hybrid texts European Union

przekład teksty hybrydowe Unia Europejska

Citation

P. Brom, Tłumaczenie jako proces podejmowania decyzji - wybrane przykłady z unijnych tekstów hybrydowych, [w:] M. Jesenšek (red.), Med didaktiko slovenskega jezika in poezijo : ob 80-letnici Jožeta Lipnika = When Slovene language didactics meets poetry : Jože Lipnik's 80th anniversary, Maribor 2017, s. 255-265.