Znaczenie aksjologii w tworzeniu nowego paradygmatu ekonomii
Abstract
W zmieniającej się rzeczywistości naturalnym staje się poszukiwanie nowych wartości, miar wartości oraz sposobów wyrażania zmienności i nieprzewidywalności. Pozwoliłoby to na wskazanie celów i możliwości osiągania tych celów w przyszłości. W tej dynamice kontrastów (mając na uwadze państwa i narody, gdzie wartość ludzkiego życia czy prawa jednostki nie należą do kategorii wyjątkowo uznanej) rozważać należy na nowo wartości istotne w ekonomii. Przedsiębiorstwo w tej dyskusji wydaje się być nie tylko majątkiem i kapitałem, ale czymś więcej. Jak zauważa A. Herman [2015], potrzebne jest wzmocnienie pozycji aksjologii w ekonomii i zarządzaniu oraz rozszerzenie palety realnie respektowanych wartości. Aksjologia jako nauka o wartościach ma obecnie szczególną rolę do spełnienia. Rzeczywistość dzisiaj rozgrywa się równolegle w przestrzeni cyfrowej, która jest niedookreślona, pełna możliwości i nowych wartości. Człowiek w tej przestrzeni to człowiek społeczny, poszukujący, kreatywny, poruszający się biegle w rozrzedzonej rzeczywistości. Pozwala mu to oszczędzać energię, czas i podwyższać swoją efektywność. Jednak człowiek nowych przestrzeni traci swoją anonimowość i wolność a w zamian zyskuje dostępność, mobilność, wszechobecność i wiedzę o wszystkim. Patrząc na przeszłość, to aksjologia czasów minionych dyktowała nurty i paradygmaty. Niestety, nie wszystkie wartości pretendowały do rozważań socjologicznych, filozoficznych i ekonomicznych. Wprowadzono ograniczenia związane z użytecznością, racjonalnością lub zyskownością. Dzisiaj widać, że zawężenie aksjologii doprowadziło do stworzenia błędnego paradygmatu neoliberalnego.W nowej ekonomii to wartości digital wyznaczają nowy kierunek, w którym równoległe światy (real i digital) przenikają się i pędzą w kierunku rozwoju nowych technologii opartych na wiedzy. Dziś Big Data jest wartością. To wiedza o ludziach i ich potrzebach jest nowym wyznacznikiem w ustaleniu nowego paradygmatu. Wydaje się koniecznym, by poszukiwania kierunku i próby określania paradygmatu weszły w orbitę wartości cyfrowych i społecznych z jednej strony oraz z drugiej strony nosiły cechy: refleksji teoretycznej, rozważań egzystencjalnych, wrażliwości na zagadnienie bytu i poszukiwań prawdy obiektywnej.