Rozbudzić pamięć chrztu. Chrzest w historii, teologii i katechezie
Loading...
chrzest_tekst.pdf (3.58 MB)
Authors
Date
2016
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Częstochowskie Wydawnictwo Archidiecezjalne Regina Poloniae
Using this material is possible in accordance with the relevant provisions of fair use or other exceptions provided by law. Other use requires the consent of the holder.
Abstract
W styczniu 2014 r. papież Franciszek zainicjował cykl katechez poświęconych sakramentom. Swoje nauczanie katechetyczne rozpoczął od sakramentu chrztu. Podejmując refleksję nad tym zagadnieniem powiedział między innymi, że: „Chrzest jest sakramentem, na którym budowana jest nasza wiara i który wszczepia nas jako żywe członki w Chrystusa i Jego Kościół. Wraz z Eucharystią i bierzmowaniem tworzy tak zwane „wtajemniczenie chrześcijańskie”, stanowiące jak gdyby jedno wielkie wydarzenie sakramentalne upodabniające nas do Pana i czyni nas żywym znakiem Jego obecności i Jego miłości”. W dalszej części katechezy przestrzegał przed postrzeganiem chrztu jako zwykłego obrzędu czy formalnego aktu Kościoła. Mówił: „Jest to akt, który dogłębnie dotyka naszego istnienia. Nie jest tym samym dziecko ochrzczone i nie ochrzczone, osoba ochrzczona i nie ochrzczona. Poprzez chrzest jesteśmy zanurzeni w tym niewyczerpanym źródle życia, jakim jest śmierć Jezusa, będąca największym aktem miłości w całej historii. Dzięki tej miłości możemy żyć nowym życiem (…)”. Słowa te wpisują się w program duszpasterski przewidziany na rok 2015/16, który jest realizowany w polskich diecezjach pod hasłem „Nowe życie w Chrystusie”. Jego naczelna ideą jest odnowa życia w Jezusie, które otrzymaliśmy na chrzcie świętym. Ów program bazuje na trzech filarach: sakrament chrztu, nowy człowiek i duchowość chrzcielna. Jego realizacja ma pomóc na nowo odkryć łaskę chrztu, by żyć nią w codzienności. Jest to ściśle związane z obchodami 1050. 1 franciSzek, Data, którą należy pamiętać, „L`Osservatore Romano” (wydanie polskie), 35 (2014), nr 2, s. 46. 2 Tamże. 14 Ks. Michał Borda, Ks. Roman Ceglarek rocznicy Chrztu Polski. Będzie to czas nie tylko wspominania wydarzenia historycznego, które miało miejsce w 966 r. i zapoczątkowało dzieje Kościoła na ziemiach polskich, a także dało początek polskiej państwowości, lecz również refleksji nad konsekwencjami tego faktu dla teraźniejszości i przyszłości. Główne obchody będą miały miejsce w Gnieźnie i Poznaniu w dniach od 14 do 16 kwietnia 2016 r. Wydarzenie to ma poprzedzić szereg wystaw, debat, sympozjów, konferencji, itp. Chcąc włączyć się w to przygotowanie, podjęliśmy refleksję na temat chrztu na kilku płaszczyznach. W ten sposób powstało niniejsze opracowanie będące zbiorem kilkunastu artykułów historyków i teologów (biblistów, dogmatyków katechetyków, moralistów, patrologów, pastoralistów) z kilku uczelni, a mianowicie z Wyższego Instytutu Teologicznego w Częstochowie, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytetu Rzeszowskiego oraz z Instytutu Teologicz\nego Księży Misjonarzy w Krakowie. W pierwszej części zostały zamieszczone analizy podejmujące problematykę chrztu w aspekcie historycznym. Wydaje się to ważne w kontekście obchodów 1050. rocznicy chrztu Mieszka I oraz biorąc pod uwagę fakt, iż mija 50 lat od Millenium chrztu Polski. Rocznice te skłaniają do refleksji nie tylko nad ukazaniem wagi chrztu Mieszka I i usytuowania Polski w systemie ówczesnej Europy, ale także zachęcają do odtworzenia recepcji tego wydarzenia po tysiącu latach w kontekście zupełnie odmiennych uwarunkowań społeczno– politycznych, w dobie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Jest to również istotne z tego względu, że treści te są poruszane także w katechezie. Dla realizacji tematyki niniejszej publikacji, ważna wydaje się również refleksja teologiczna, z dorobku której korzysta katecheza, prezentując treści związane z sakramentem chrztu na 15Wstęp różnych poziomach edukacyjnych. Dlatego w drugiej części niniejszej publikacji refleksja autorów skupiła się na chrzcie odczytanym jako spotkanie oraz imperatyw moralny. Sakrament chrztu jest bowiem przestrzenią komunikacji człowieka z Bogiem, dzięki czemu może być rozważany w perspektywie spotkania, które rodzi określone wymagania determinujące styl jego życia. Ochrzczony winien mieć świadomość, że należy urzeczywistniać życie moralne ukierunkowane na Chrystusa, którego wybrał w sakramencie chrztu i uczynił osobową normą swojej egzystencji. Chrzest bowiem nie jest okazjonalnym spotkaniem odbytym w przeszłości, jakimś jedynie epizodycznym wydarzeniem zapisanym w historii, ale spotkaniem, które kształtuje całe istnienie ochrzczonego. Jest on zainicjowaniem programu życia chrześcijańskiego, którego pełną realizację wspiera Chrystus udzielający kolejnych darów sakramentalnych i innych łask po to, aby chrześcijanin upodobnił się wewnętrznie do Niego. Widać to na kartach Nowego Testamentu, ale również w dziejach osób aktualnie trwających we wspólnocie Kościoła. Rzeczywistość chrztu jest wkomponowana w program katechezy, zarówno tej prowadzonej w szkole, jak i w parafii. Można przyjąć założenie, że katechizowany – na wszystkich etapach edukacyjnych i na drodze przygotowania do kolejnych sakramentów – nieustannie pogłębia świadomość dziecięctwa Bożego rozpoczętego na chrzcie świętym. Widać to w założeniach programowych oraz w podręcznikach do nauki religii, które są szczegółową realizacją ogólnego zarysu treści zawartych w programach. Istotną rolę w uświadamianiu znaczenia sakramentu chrztu pełnią katecheci. Tak jest obecnie i tak też było w starożytności chrześcijańskiej. Co prawda dzisiaj chrzest jest punktem wyjścia dla katechezy, a nie punktem dojścia, jak to było w pierwszych wiekach, niemniej jednak w jednym i drugim przypadku stanowi on centralne wydarzenie inicju 16 Ks. Michał Borda, Ks. Roman Ceglarek jące program życia dla każdego członka Kościoła. Znaczący udział w realizacji tego programu dojrzewania w wierze zawsze mieli katecheci, czy to za czasów św. Augustyna, czy też współcześnie. Powyższe zagadnienia zostały zaprezentowane w trzeciej części tej publikacji. W katechezie na temat chrztu świętego, która została przytoczona na początku, papież Franciszek postawił sobie i nam zadanie do realizacji: „Musimy rozbudzić pamięć naszego chrztu”3. Zadanie to można odebrać bardzo osobiście ad intra, podejmując duchowy wysiłek, by wzrastać wewnętrznie i żyć rzeczywistością chrztu, każdego dnia idąc za Jezusem i trwając w Kościele. Można je odczytać też ad extra, jako zachętę do podejmowania tej problematyki przez różne gremia i inicjowania w ten sposób różnorakich poszukiwań, w tym naukowych. Autorzy mają nadzieję, że niniejsza publikacja pobudzi – według woli papieża Franciszka – do refleksji i konkretnych działań, zarówno ad intra i ad extra, po to, aby na nowo rozbudzić pamięć chrztu, odczytując ów sakrament jako dar i zadanie na całe życie.