Eurokomunizm i jego rola w hiszpańskiej transición i w myśli politycznej polskiej opozycji lat 1977–1989
Loading...
WOpiola_Eurokomunizm.pdf (193.05 KB)
Authors
Date
2018
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego
Abstract
Po śmierci Francisco Franco rozpoczęły się w Hiszpanii działania na rzecz wprowadzenia ustroju demokratycznego. Hiszpania była przez wiele lat pokazywana jako przykład możliwej do przeprowadzenia pokojowej transformacji ustrojowej od autorytarnej dyktatury do demokracji. Naturalne było więc, iż politycy polskiej opozycji w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych czerpali z hiszpańskich doświadczeń wzorce. Analizując prasę i książki ukazujące się w drugim obiegu w Polsce od 1976 roku, trzeba przyznać, że temat ten był jednak peryferyjny w stosunku do innych, poruszanych w bezdebitowej i emigracyjnej publicystyce. Szczególnie interesujący, a jednak mało znany i zbadany jest temat zainteresowania w Polsce ideą eurokomunizmu, której współtwórcą i orędownikiem był legendarny przywódca hiszpańskich komunistów, Santiago Carrillo. Eurokomunizm jako ruch polityczny rozwinął się najpierw we Włoszech. Pojęcie ukuł w 1967 roku włoski dziennikarz Frane Barbieri, określając nim strategię Włoskiej Partii Komunistycznej. W 1975 roku włoska i francuska partie komunistyczne wydały Manifest eurokomunizmu. Obserwujący przemiany w ruchu komunistycznym we Włoszech, Francji i innych krajach Europy Zachodniej Carrillo stał się ich orędownikiem. W 1977 roku, gdy powracał do Hiszpanii z emigracji, napisał pracę Eurokomunizm a państwo, która uznawana jest za podstawę teoretyczną ruchu eurokomunistycznego. Do Polski idee eurokomunizmu docierały wraz z prasą opozycyjną i drugim obiegiem. O niemałej popularności niech świadczy fakt, że zbiory artykułów i dyskusje na temat eurokomunizmu były wydawane w postaci broszur i książek w drugim obiegu. W kraju ukazały się przedruki artykułów na ten temat m.in.: Leszka Kołakowskiego, Santiago Carrillo, Jeana Ellensteina z „Der Spiegel”, Adama Michnika i Gustawa Herlinga-Grudzińskiego z paryskiej „Kultury”, a także wybór tekstów, w którym znalazły się prace większości wyżej wymienionych oraz ponadto: K. S. Karola (właściwie Karola Kewesa, francuskiego dziennikarza polskiego pochodzenia), Henry’ego Kissingera, Brunona Kreisky’ego i Leszka Moczulskiego.
Description
Citation
Opioła, W. (2018). Eurokomunizm i jego rola w hiszpańskiej transición i w myśli politycznej polskiej opozycji lat 1977–1989. W: E. Ganowicz (red.), Artificem commendat opus : region - pamięć - polityka : studia i materiały ofiarowane profesor Danucie Kisielewicz. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, ss. 637-645