Prospektywna analiza technologii - metodologia i procedury badawcze

Halicka, Katarzyna

Prospektywna analiza technologii - metodologia i procedury badawcze

Abstract

Głównym celem naukowym monografii jest opracowanie referencyjnej metodyki prospektywnej analizy technologii, umożliwiającej dostarczenie wiedzy na temat: cech charakterystycznych technologii, fazy cyklu życia, w której się ona znajduje, obecnych i potencjalnych zastosowań danej technologii oraz niezębnych do rozwoju analizowanych technologii zasobów, a także wpływu technologii na otoczenie. Metodyka składa się z opisu etapów, działań i czynności służących przejrzystemu przedstawieniu kierunków rozwojowych analizowanych technologii. Obejmuje również zbiór metod, które mogą być zastosowane w poszczególnych etapach procesu PAT i które pozwolą zarysować przyszłość technologii. Monografia składa się ze wstępu, pięciu rozdziałów, podsumowania oraz aneksu. W rozdziale pierwszym zaprezentowano obecny stan wiedzy na temat analizy technologii, przytoczono szereg dostępnych w literaturze definicji technologii, podano także komponenty technologii. Opisano również wybrane klasyfikacje technologii i istotę ich analizy. Przedstawiono mapę podobszarów badawczych związanych z analizą technologii oraz omówiono wybrane metody analizy technologii. W rozdziale drugim zaprezentowano usystematyzowany stan wiedzy na temat koncepcji przewidywania rozwoju technologii. Omówiono prognozowanie technologiczne jako jedną z pierwszych metod stosowanych na potrzeby analizy technologii. Przedyskutowano dostępne w literaturze definicje, przedstawiono przebieg procesu prognostycznego, a także zidentyfikowano pewne ograniczenia prognozowania. Następnie opisano foresight technologiczny, podano różnice między foresightem a prognozowaniem, omówiono też fazy przebiegu procesu badawczego i wskazano słabości foresightu technologicznego. Dalej przedstawiono ocenę technologii i jej rodzaje, a także przebieg procesu oceny technologii. W końcowej części rozdziału zaprezentowano genezę prospektywnej analizy technologii jako podejścia integrującego prognozowanie technologiczne, foresight technologiczny i ocenę technologii. Istotnym elementem tego rozdziału jest porównanie różnych koncepcji przewidywania rozwoju technologii. W rozdziale trzecim przedstawiano wyniki identyfikacji oraz klasyfikacji metod prospektywnej analizy technologii. Katalog metod o potencjale stosowania w PAT zbudowano na podstawie przeglądu literatury oraz obserwacji bezpośredniej. Opisano rezultaty eksperckiej oceny tych metod, zaprezentowano wyniki autorskiej klasyfikacji metod prospektywnej analizy technologii i przedstawiono dominujące funkcje realizowane przez metody z danej klasy. Istotnym elementem tego rozdziału było zaprezentowanie, w formie tabelarycznej, stopnia przydatności metod do realizacji poszczególnych funkcji PAT. W czwartym rozdziale omówiono referencyjną metodykę prospektywnej analizy technologii. Przedstawiono fazy jej realizacji, przebieg procesu i dobór metod badawczych do poszczególnych faz. Zaprezentowano macierz potencjału zastosowania metod z danej klasy w wybranej fazie PAT. Wskazano także metody o szczególnym potencjale zastosowania. Istotnym elementem tego rozdziału jest przedstawienie schematu metodyki prospektywnej analizy technologii. W rozdziale piątym opisano zastosowanie metodyki PAT dla wybranych technologii. Została ona zastosowana do zidentyfikowania i przedstawienia rozwoju technologii nawierzchni drogowych w Polsce o największym potencjale. Przedstawiono tu cały proces prospektywnej analizy technologii nawierzchni drogowych w kraju. Podano schematy operacjonalizacji dla każdej z faz procesu PAT. Zaprezentowano portfolio każdej z analizowanych technologii, a także drogę rozwoju wybranej technologii. Sformułowano również wnioski oraz rekomendacje z przeprowadzonych analiz.