Państwo wobec religii. Teraźniejszość i przeszłość

Państwo wobec religii. Teraźniejszość i przeszłość

Abstract

Tom, który oddajemy do rąk Czytelnika jest pokłosiem konferencji z zakresu prawa wyznaniowego, jaka miała miejsce zimą 2021 r. na Wydziale Prawa i Administracji UAM z inicjatywy Koła Naukowego Prawa Wyznaniowego. Liczba tekstów a także ich niewątpliwy poziom naukowy świadczą o ogromnym zainteresowaniu jakim cieszą się zagadnienia z zakresu relacji państwo – religia. Wydaje się bowiem, że koncepcja Huntingtona, starcia cywilizacyjnego, którego podglebiem będą/są poglądy religijne, nabiera szczególnej ostrości we współczesnym świecie. I co ciekawe, konflikty takie nie mają charakteru wyłącznie międzynarodowego, ale mają wymiar wewnątrzkrajowy. Ostatnie dwudziestolecie to z jednej strony zmagania pomiędzy wahabicką, wojowniczą wersją islamu, a światem szeroko pojmowanego Zachodu, utożsamianego z kulturą chrześcijańską. Z drugiej strony, to kryzys Kościoła katolickiego i innych historycznych kościołów protestanckich, które ustępują zarówno pod naporem nowych ruchów religijnych o charakterze ewangelikalnym, pentakostalnym pod naporem laicyzacji czy wręcz postępującego zobojętnienia religijnego w bogatych państwach Europy czy krajach anglosaskich. Jednocześnie w odpowiedzi na ten proces rosną w siłę, choć często bywają przeceniane i demonizowane, ruchy integrystyczne, głównie w obrębie katolicyzmu takie jak Ordo Iuris czy Opus Dei. Stawiają sobie one za cel maksymalizację swoich wpływów politycznych i gospodarczych, a w konsekwencji opóźnianie czy wręcz udaremnianie procesów modernizacyjnych. Na tym tle nowym zjawiskiem jest również proces „zbaltowania” władzy autorytarnej z lokalnym kościołem czy religią. Zjawisko takie nabrało na znaczeniu w ostatniej dekadzie, a przykładem jest tutaj instrumentalne wykorzystywanie Kościoła Katolickiego przez PiS w Polsce, czy też hasło „chrześcijańskiego odrodzenia Europy” Orbana czy ostentacyjna religijność Putina i Erdogana. Te wszystkie zjawiska i nie tylko, starają się uchwycić Autorzy zaprezentowanych tekstów, młodzi pracownicy naukowi i studenci z wielu ośrodków krajowych. Ich wysiłki zostały uporządkowane według kryteriów merytorycznych, zgodnie z podjętą tematyką. Są to zatem opracowania dotyczące zarówno relacji państwowo-kościelnych jak i historii kościołów/wyznań czy wreszcie konkretnych zagadnień prawnych dotyczących styku państwa, prawa i religii. Oddając do rąk czytelników niniejszy zbiór zarówno Autorzy jak i Redaktorzy wyrażają nadzieję, że znajdzie on łaskawy odbiór.