Epizody powtarzalne i ich ślad w krajobrazie kulturowym

Plit, Joanna; Plit, Florian

Epizody powtarzalne i ich ślad w krajobrazie kulturowym

Abstract

Artykuł zwraca uwagę na zjawiska trudne do przewidzenia, występujące rzadko i nieregularnie. Są to zarówno zjawiska przyrodnicze (np. trzęsienia ziemi, powodzie, posuchy), jak też społeczne (np. wojny). Wpływają one na przyrodnicze i kulturowe elementy krajobrazu, a ich efekty bywają długo widoczne. Tradycyjne społeczności od wieków uczyły się żyć w warunkach niepewności i wiele z tych zdarzeń wykorzystywać. Nowoczesne społeczeństwa główny nacisk kładą na inwestycje zabezpieczające, niekiedy stające się dominantami krajobrazowymi (np. tamy w ujściach rzek, budownictwo asejsmiczne). Do inwestycji zabezpieczających należą też np. cytadele, a nawet przebudowy miast (Paryż). W krajobrazie Polski też widoczny jest wpływ takich epizodów. Były to np. wojny, katastrofalne powodzie, gradacje szkodników. Podjęto działania mające minimalizować negatywne ich skutki. W kolejnych dziesięcioleciach prognozowane zmiany klimatyczne przyczynią się do zmian prawdopodobieństwa występowania niektórych epizodów, co stwarza potrzebę nowych zabezpieczeń.

This article draws attention to phenomena that are difficult to predict, and which occur infrequently and irregularly. These are both natural phenomena (e.g. earthquakes, floods, droughts) and social phenomena (e.g. wars). Such phenomena affect the natural and cultural elements of the landscape, and their effects may only become apparent after a long time. For centuries, traditional societies have learned to live with uncertainty and take advantage of many of these events. Modern societies place the main emphasis on protective investments, which sometimes become dominant features of the landscape (e.g. dams in estuaries, antiseismic construction). Protective investments also include citadels and even urban redevelopment (Paris). The influence of such episodes is also evident in Poland’s landscape. These included wars, catastrophic floods and pest outbreaks, with measures being taken to minimise their negative impact. In the coming decades, projected changes in the climate will contribute to changes in the likelihood of certain episodes, thus creating the need for new safeguards.